Bottomline: Om zowel criminaliteit als de kosten van detentie terug te brengen, blijkt in Amerika forse winst behaald te worden door korter te straffen en meer te begeleiden.
Als vrijwilliger voor Gevangenenzorg Nederland wil ik dat graag naast mijn ervaringen in Nederland leggen. Daarvoor moet ik beginnen met een disclaimer: de Amerikaanse situatie als geheel lijkt zo weinig op de Nederlandse, dat conclusies overnemen echt onzin is. Mijn waarnemingen zijn meer gebaseerd op ontwikkelingen in de laatste jaren binnen Nederland. En dan blijken er toch wel parallellen te zijn.
Om te beginnen de paradox in de uitgangssituatie: 'Bouw geen nieuwe gevangenissen. Ze kosten te veel.' Het klinkt de laatste jaren ook in Nederland bijna even luid als 'De straffen zijn te licht. De handhaving in Nederland is een lachertje voor criminelen.'
Meer dan eens heb ik gedetineerden horen zeggen: 'De straf die ik heb gekregen is wel erg hoog voor wat mij ten laste gelegd is. Maar ik heb zoveel meer gedaan dan waarvoor ik veroordeeld ben, dat ik eigenlijk heel veer meer verdiend had.' Hebben ze zoveel gedaan waarvan niemand weet? Wellicht. Maar er is vooral ook veel meer dat politie en justitie wel weten, waarover nooit een oordeel van de rechter wordt gevraagd. In 'Opheldering verzocht' (De Correspondent, 11 november 2014. Let op: betaalmuur) staan wat onthutsende stukjes statistiek. Van de ruim één miljoen meldingen van gewelds- en vermogenscriminaliteit bij de politie komt minder dan tien procent bij het Openbaar Ministerie, Halt of het Centraal Justitieel Incassobureau terecht. En slechts de helft daarvan (5% dus) levert een veroordeling op. Van de misdrijven waarvoor netjes aangifte is gedaan, althans. Beperkte capaciteit bij recherche, beperkte capaciteit bij het OM, beperkte capaciteit bij de rechtbanken: Er blijven talloze zaken 'op de plank liggen'.
Als je met 19 van de 20 delicten straffeloos wegkomt, kan ik me voorstellen dat je voor die 20e wel wat langer wilt zitten!
In Amerika bleek dat gestraften 'er in de gevangenis niet beter op werden' en dat 'er geen opvang was als ze vrijkwamen.' Twee zaken die in Nederland heel anders geregeld zijn dan in Amerika, maar toch met dezelfde gevolgen. Ook in Nederland blijkt het moeilijk te voorkomen dat de gevangenis eerder een plek is om criminele vrienden en vaardigheden op te doen, dan om je leven te beteren. Vanouds erkent Nederland dat, en heeft om die reden reclassering, en een actief programma om mensen op het rechte pad te brengen. Van arbeidsprogramma tot psychologische hulp. Helaas heeft de eerder genoemde paradox 'het moet goedkoop, en de straffen moeten zwaarder' gevolgen: Reclassering is grotendeels wegbezuinigd, tot het niveau dat het soms meer een paar formele vinkjes en stempels zijn, dan werkelijke voorbereiding op een terugkeer in de maatschappij. En dat wreekt zich o.a. bij het tweede punt: opvang als ze vrijkomen. Als er bij aanhouding beslag gelegd wordt op je rekening, en je bovendien een jaar of langer moet zitten, raak je wegens wanbetaling je woning kwijt. Nu heeft de woningcorporatie wel een plicht om aan huisvesting mee te werken, maar natuurlijk niet aan huisvesting voor een geregistreerd wanbetaler. Maar met een rekening waar beslag op is gelegd en zonder correspondentieadres is het feitelijk onmogelijk om dat op te lossen. Zowel inschrijving als woningzoekende als het regelen van bankzaken is in detentie vrijwel onmogelijk. Je kunt er pas aan beginnen als je in vrijheid gesteld bent. Dus doen ex-gedetineerden in praktijk bijna automatisch direct na hun detentie een beroep op hun oude netwerk. En hoe dat af kan lopen hoef ik niet uit te leggen, denk ik.
Als je met 19 van de 20 delicten straffeloos wegkomt, kan ik me voorstellen dat je voor die 20e wel wat langer wilt zitten!
In Amerika en Engeland zijn goede resultaten behaald door contacten met ondernemers (Prison Entrepeneurship Programme, Only Connect). Ik verwacht dat ook in Nederland grote winst te behalen is op die route. Ondernemers denken oplossingsgericht, en hebben efficiency van nature hoog in het vaandel. Financieel, maar ook in resultaten.
Kortom: Doorgeschoten bezuinigingen zijn ook in Nederland inmiddels aanleiding voor meer criminaliteit. Doe de samenleving recht door de capaciteit in de rechtsketen sterk te vergroten, dan groeit het gevoel van recht en strafmaat vanzelf mee in de samenleving. Investeer gericht in begeleiding van gedetineerden. Niet omdat ze zielig zijn of meer service zouden verdienen, maar omdat het ons allemaal te veel kost als ze opnieuw in de fout gaan. Maar daarbij werk van de (bestaande) contacten met bedrijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten